Boqortooyada Ingiriiska ayaa ballanqaadday inay sii wadi doonto taageerada ay siiso Soomaaliya ee ku saabsan xoojinta xuquuqda aadanaha iyo nidaamyada maamul wanaagga, iyadoo arrintaas lagu muujiyay qaraar cusub oo ay UK Arbacadii shalay ka jeedisay Golaha Xuquuqda Aadanaha ee Qaramada Midoobay ee magaalada Geneva.
Hadalkii ay ku jeedisay magaca kooxda asaasiga ah ee Ingiriiska, safiirka xuquuqda aadanaha ee UK Eleanor Sanders, ayaa sheegtay in qaraarkan uu qayb ka yahay ballanqaadka UK ee taageeraya safarka Soomaaliya ee dhinaca nabadda waarta, horumarka, iyo isla xisaabtanka.
Tan iyo 1993, Soomaaliya waxay tallaabooyin muhiim ah ka qaaday dib u dhiska dalka, xoojinta maamulka, iyo horumarinta xasilloonida iyo dib u heshiisiinta. Waxaan ammaaneynaa madaxda Soomaaliyeed sida ay u sii wadaan wada shaqeynta ay la leeyihiin golahan iyo guud ahaan nidaamka xuquuqda aadanaha ee Qaramada Midoobay.
“Sidoo kale waan ognahay in Soomaaliya ay weli la tacaalayso caqabado waaweyn oo dhinaca xuquuqda aadanaha ah, balse waan soo dhoweyneynaa diyaarinta dowladda ee ay ku wajahday arrimahan si toos ah oo furan,” ayay tiri Sanders.
Dowladda UK waxay sheegtay in qaraarku ujeedkiisu yahay in la xoojiyo kaalmo farsamo iyo dhisidda awoodda hay’adaha garsoorka iyo amniga ee Soomaaliya.
“Qaraarkan wuxuu calaamad u yahay tallaabo taariikhi ah oo Soomaaliya u qaadday hore. Wuxuu beddelayaa muddo dheer oo uu jiray nidaam Khabiir Madaxbannaan ah, isagoo hadda u gudbayo iskaashi cusub oo lala yeesho Xafiiska Sare ee Qaramada Midoobay ee Xuquuqda Aadanaha. Isbeddelkan wuxuu muujinayaa awoodda sii kordheysa ee hay’adaha Soomaaliya, ballanqaadka dib u habeynta, iyo biseylka iskaashiga ay la leedahay beesha caalamka,” ayay tiri Sanders.
Qaabka cusub, diiradda waxaa la saari doonaa taageeridda mudnaanta qaran ee xuquuqda aadanaha ee Soomaaliya, iyadoo weli la sii wadi doono kormeerka iyo warbixinnada guud ee dadweynaha.
Ka hor xaaladdan, xuquuqda aadanaha ee Soomaaliya waxaa kormeeri jiray khubaro madaxbannaan oo uu magacaabay Golaha Xuquuqda Aadanaha ee Qaramada Midoobay.
Khabiirka hadda xilka haya, Ms. Isha Dyfan oo u dhalatay Sierra Leone, ayaa la magacaabay bishii May 2020, waxaana sannadkii hore loo kordhiyay muddada shaqadeeda si ay u sii waddo qiimaynta, kormeerka, iyo warbixinta ku saabsan xaaladda xuquuqda aadanaha ee Soomaaliya.
